Meslek Hastalıkları ve İş Kazaları

Meslek Hastalıkları ve İş Kazaları

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (İLO) verilerine göre her yıl 337 milyon iş kazası ve 2 milyon meslek hastalığı vakası meydana geliyor. Maalesef Türkiye ölümcül iş kazalarında dünyada üçüncü, Avrupa’da ise birinciliği kimseye kaptırmıyor! Oysaki kazaların yalnızca %3’ü önlenemez kazadır, yani %97’si korunabilen kazalardır.

İş kazaları ve meslek hastalıkların iki temel sebebi:

- Güvensiz ortam ve koşullar

- Güvensiz davranışlar ve kişisel kusurlardır.

İş sağlığı ve güvenliğinin amacı da çalışanları tehlikeler ve sağlığı bozucu etkilerden koruyarak onların güvenlik ve refahını geliştirmek, aynı zamanda üretimin sürekliliğini ve verimini de arttırmaktır.

İş kazası ve meslek hastalığı kavramları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. ve 14. maddelerinde ayrıntılı olarak anlatılmaktadır.

Meslek hastalıkları ve iş kazalarının taraflara yansıması:

İnsanlar " Kazalar, hastalıklar

İşyeri " Üretim aracı hasarları, üretimin durması, finansal yapının bozulması, müşteri kaybı, toplumdaki imajın sarsılması, yasal sorunlar

Ülke " Sosyal, çevresel ve ekonomik sorunlar

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amacı:

- Çalışanları meslek hastalığı ve iş kazalarından korumak

- Sağlıklı iş gücü, üretim güvenliği ve verim artışını sağlamak

- İşletmenin kaza ve kazanın etkilerinden göreceği zararı engellemek.

Meslek Hastalıkları

Sağlık deyince genellikle aklımıza bir hastalık veya sakatlık olmama durumu gelir, ancak yalnızca bu değil, “bedenen, psikolojik ve sosyal yönden iyi olma hali”dir. Sağlık ve iş arasındaki köprüyü ise çalışma esnasındaki hijyen ve güvenlik oluşturur.

Sigortalının yaptığı işin yürütüm şartlarından kaynaklanan veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük haline meslek hastalığı denir.

Burada önemli bir nokta var. Meslek hastalığı işten ayrıldıktan sonra da ortaya çıkabilir. Önemli olan ortaya çıkması için belirlenen süredir ki bu süre 3 gün ila 15 yıl arasında değişmektedir.

Peki çalışıyorken yakalandığımız her hastalık meslek hastalığı mı? Tabii ki hayır. Bir hastalığın meslek hastalığı olarak kabul edilebilmesi için hastalık ve meslek arasında nedensellik bağı bulunmalıdır.

Meslek Hastalığı Tanısı Konulması İçin Gerekli Şartlar:

Kişinin SGK’lı olması
Demin belirttiğim gibi hastalıkla çalışmanın veya çalışma ortamının arasında zorunlu nedensellik bağı olması
Hastalığın;

- Meslek hastalığı listesinde yer alıyor olması

- Hastalığın yükümlülük süresi içinde çıkması

- Meslek hastalığının yetkili hastanelerde hekim raporuyla belirlenmesi

- Kişinin ilgili hastalık maruziyet değerinin üzerinde maruziyetinin olması

Kurum sağlık kurulu tarafından onaylanması gerekmektedir.

Ayrıca istisnai olarak SGK YSK listede olmayan bir hastalığı inceleyerek meslek hastalığı kabul edebilir, maruziyet değerleri de vakaya göre değiştirebilir.

Meslek hastalığı tanısı koyulan vakalar, yetkili sağlık hizmeti sunucuları tarafından en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilir.

Meslek hastalıkları:

- Etkenin vücuda giriş yolu (deri, solunum ve sindirim)

- Hastalığın görünümü ve gidişatı (akut ve kronik)

- Hastalığın etkilediği bölge (lokal ve sistemik)

- Gibi faktörler dikkate alınarak sınıflandırılabilir.

Türkiye’de Meslek Hastalıklarının Sınıflandırılması:

A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları

B Grubu: Mesleki cilt hastalıkları

C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları

D Grubu: Mesleki bulaşıcı hastalıkları

E Grubu: Fiziksel etkenlerle olan meslek hastalıkları

Meslek Hastalığına Neden Olan Etkenler

Kimyasal Etkenler:

- Gazlar

- Çözücüler

- Asit ve alkali maddeler

- Pestisitler

Fiziksel Etkenler:

- Gürültü

- Titreşim

- Termal konfor

- Aydınlatma

- İyonize ve iyonize olmayan ışınlar

- Alçak ve yüksek basınç

Biyolojik Etkenler:

- Bakteriler

- Virüsler

- Parazitler

Meslek hastalığının tespiti sonrasında:

1. İş sağlığı ve güvenliğinden sorumlu iş güvenliği uzmanına ve işyeri hekimine bilgi verilmeli

2. İşverene meslek hastalığı ve nedenleri ile ilgili bilgi verilmeli

3. İşçilere meslek hastalığı ve nedenleri ile ilgili bilgi verilmelidir.

İş Kazaları

Önceden planlanmadan, istem dışı olarak ortaya çıkarak canlı ve cansız varlıklara zarar veren olaylara kaza denir.

İşverenin yetkisi altında bulunan işçinin, yapmakta olduğu bir işten dolayı ya da işten kaynaklı dış bir nedenle meydana gelen bir olay sonucu uğramış olduğu kazaya ise iş kazası denir.

İş yeri ile ev arasında, iş yeri ile işçinin normal olarak yemek yediği yer arasında ve iş yeri ile işçinin normal olarak ücretini aldığı yer arasında oluşan kazalar iş kazasıdır. İşçinin kendi işi dışında bir işten dolayı iş yeri dışındayken başına bir kaza gelirse, bu da iş kazası olarak sayılır. Yani, işveren işçiyi herhangi bir iş için iş yeri dışına göndermiş ve kaza o işin yapılması sırasında meydana gelmişse bu olay iş kazası olarak değerlendirilir.

İşçinin iş kazasından bedenen zarar görmesi gerekmez; iş kazasına bağlı olarak ruhsal rahatsızlıklar da iş kazası kapsamına girer.

Bir iş yerinde bir kaza meydana geldiğinde çalışanlar bir süre kazanın etkisinden kurtulamaz ve bu güvensiz çalışma ortamı sebebiyle tedirgin olurlar, bu da ciddi bir verim ve üretim kaybı anlamına gelir. Yani diyebiliriz ki “Önlemek, ödemekten daha ucuz, kolay ve insanidir!”.

İş kazası bildirimi için o yerin yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve kuruma da en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde bildirilmesi gerekmektedir. Ancak iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlamaktadır. Daha sonra bir dilekçe ile, SGK Bölge Müdürlüğü’ne bildirilir. SGK Bölge Müdürlüğü’ne başvurulduktan sonra SGK, hemen olay yerine müfettişlerini göndermek zorundadır. Müfettişlerin tuttuğu rapora göre olayın iş kazası olup olmadığına karar verilir.

İş Kazasının Tespiti:

- İşveren tarafından düzenlenen İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu,

- İşverence düzenlenecek iş kazası tespit tutanağı,

- Kolluk kuvvetlerince olay ile ilgili düzenlenecek tutanak ve

- Tanık ifadeleri

değerlendirilerek Kısa Vadeli Sigorta Servisince yapılır.

2015 yılı istatiklerini inceleyecek olursak: